تاسیس شرکت در ایران، فصل ۱: مشارکت‌

اگر شما با یک یا چند نفر از دوستان خود یک تیم تشکیل داده‌اید و تصمیم دارید با کمک هم روی یک ایده جدید کار کنید تا یک استارتاپ یا شرکت راه‌اندازی کنید، اکیدا توصیه می‌شود یک مشارکت‌نامه به صورت مکتوب تنظیم کنید.

عواملی مانند رفاقت، اعتماد، حسن‌نیت، رودربایستی و مواردی از این دست هرگز نباید مانع تهیه یک مشارکت‌نامه مکتوب شود. اتفاقا برای صیانت بیشتر از دوستی‌ها و پیش‌گیری از دلخوری‌های احتمالی در آینده، به این مشارکت‌نامه احتیاج دارید.

در مشارکت‌نامه همانند همه قراردادها، باید طرفین مشارکت را مشخص کنید. همچنین لازم است موضوع مشارکت را معین کنید و به صورت مختصر توضیح دهید روی چه ایده و محصولی کار خواهید کرد.

متن مشارکت‌‌نامه باید پاسخ این پرسش‌ها را مشخص کند: هر فرد چه نقشی در کسب‌وکار ایفا خواهد کرد؟ چه تعهدات و تکالیفی بر عهده دارد؟ چه حق و حقوقی به هر فرد تعلق دارد؟ تقسیم سهام چگونه است؟ آیا شرکاء رایگان کار خواهند کرد یا دستمزد می‌گیرند؟ آیا حضور تمام وقت لازم است؟ آیا شرکاء آورده مادی یا غیرمادی دارند؟

یکی از مهم‌ترین بخش‌های یک مشارکت‌‌نامه، پیش‌بینی نحوه و شرایط خروج یا اخراج یک شریک است. اهمیت این موضوع از آن جهت است که خروج یک هم‌بنیانگذار که معمولا یک فرد کلیدی محسوب می‌شود، بدون آسیب و چالش نخواهد بود.

در نظر داشته باشید که برای هر یک از شرکاء، حتی خود شما، ممکن است شرایطی پیش بیاید که خواسته یا ناخواسته مجبور به ترک شراکت شوید. انواع اختلاف نظرها، بیماری، مهاجرت، کاهش امید و انگیزه، عدم رضایت شغلی، مشکلات مالی یا خانوادگی، دریافت پیشنهاد کاری بهتر و مسائلی از این دست ممکن است مسبب خروج یک شریک شوند. همچنین ممکن است یک شریک نتواند به تعهدات خود عمل کرده و انتظارات سایر شرکاء را برآورده نماید. بنابراین هرگز موضوع خروج را یک مسئله دور از ذهن و با احتمال رخداد کم نپندارید و در زمان تنظیم مشارکت‌نامه سازوکار خروج تک‌تک افراد را پیش‌‌بینی کنید. فرض را بر این بگذارید که فردای امضای مشارکت‌نامه هر یک از شرکاء ممکن است بنا به دلیلی موجه یا به بهانه‌ای واهی تصمیم به ترک تیم بگیرد.

بهتر است در یکی از بندهای مشارکت‌نامه به شرایط ورود شریک جدید و سرمایه‌گذار نیز اشاره شود.

موضوع مهم دیگری که لازم است در مشارکت‌نامه به آن پرداخته شود نحوه مدیریت و تصمیم گیری در شراکت است. آیا تصمیمات مهم با اکثریت آراء گرفته می‌شود یا به اتفاق آراء، یا یک نفر حرف آخر را می‌زند. شفاف نکردن موضوعات مهم در مشارکت‌نامه به‌سادگی منجر به از هم پاشیدن تیم خواهد شد.

موضوع مهم بعدی بحث تضاد منافع است. مثلا آیا یکی از شرکاء اجازه دارد به صورت انفرادی و خارج از شراکت، فعالیت مشابهی را به موازات ایده اصلی شراکت پیگیری نماید؟ یا با رقبا معامله‌ای انجام دهد و مثلا یک نسخه از سورس نرم‌افزار را به آن‌ها بفروشد؟ ممکن است پاسخ از نظر شما و اخلاقا خیلی بدیهی باشد. بسیار خوب، چه بهتر که این موضوع بدیهی را در متن مشارکت‌نامه مکتوب کنید تا در آینده شوکه نشوید.

شرایط انحلال نیز از مواردی است که باید در مشارکت‌نامه ذکر شود. در چه شرایطی و با نظر چه کسانی شراکت منحل می‌شود؟ آنچه پس از انحلال باقی می‌ماند چگونه تقسیم می‌شود و شرکاء چه حق و تکلیفی خواهند داشت؟

یک توصیه مهم این است که حتما در جلسه‌ای با حضور همه شرکاء متن مشارکت‌نامه بند به بند خوانده شود و اطمینان حاصل نمایید که همه برداشت درست و یکسانی از متن دارند. مطمئن باشید این کار موجب صرفه‌جوئی در وقت‌تان در آینده خواهد شد.

لازم است که پس از توافق بر متن، مشارکت‌نامه به تعداد شرکاء چاپ و امضاء ‌شود. با جستجو در اینترنت می‌توانید چند متن نمونه جهت مطالعه بیابید و در صورت نیاز از مشاور خبره جهت تنظیم مشارکت‌نامه مطابق نیاز خود بهره بگیرید.